www.bevrijdingintercultureel.nl heeft een beschrijving van de religieuze student Mordechai Gandelman uit Curacao, die naar opgave van het Rode Kruis stierf in het krijgsgevangenenkamp Cieszyn:
Mordechai ('Marco') Chaim Gandelman
Marco Gandelman
(Foto: familie Gandelman)
Marco Gandelman
(Foto: Herbert Markus)
Mordechai Gandelman werd in 1919 geboren in Roemenië. Zijn ouders emigreerden rond 1930 naar Curaçao. Zijn vader Haim stuurde hem in de jaren dertig naar de Joodsche HBS op de Herengracht nr. 501 in Amsterdam. Marco komt voor op de schoolfoto van 1937, toen hij 17-18 jaar was en in de vierde of vijfde klas zat. Volgens de lijst met schoolgeldbetalingen woonde 'Mordhai' Gandelman bij mevr. S. Cohen-Brandon, Kastanjeplein 3. Zij was weduwe en had twee zoons en twee dochters. Het adres van zijn vader was Columbusstraat 20 in Willemstad (met dank aan Herbert Markus, september 2010).
Volgens de familie bezocht hij een joods-religieuze opleiding, een ‘yeshiva’, in Amsterdam. Dit was mogelijk, na de Joodsche HBS, het Nederlands-Israëlitisch Seminarium, waar ook Jaap Meijer, de vader van Ischa Meijer, als jongen zijn opleiding kreeg. Het orthodox-joodse Seminarium leidt op tot voorzanger, rabbijn of godsdienstleraar. De archieven van het seminarium zijn in de oorlog verloren gegaan. Het Rode Kruis meldde in november 1945 dat Mordechai gevangen heeft gezeten in Duitsland, Stammlager VIII (nr. 46030), hetgeen betekent dat hij als militair in het Nederlandse leger heeft gediend. Dit Stammlager draagt de naam Cieszyn (Teschen) en ligt 30 km ten zuid-westen van Auschwitz, op de grens van Polen en Tsjechië. Volgens familieleden in Curaçao en Peru is Mordechai in dit krijgsgevangenenkamp omgekomen. Een Antilliaanse medegevangene, Isac Yohai, vertelde na de oorlog dat Mordechai daar aan typhus is bezweken.